Παρασκευή 17 Ιουλίου 2009

Ευφημισμός

Ο ευφημισμός είναι ο έπαινος, το εγκώμιο αλλά και η ονομασία κάποιου δυσάρεστου όρου ή γεγονότος με επαινετική λέξη. Δηλαδή στον ευφημισμό συνήθως χρησιμοποιούμε μια λέξη ή μια έκφραση στη θέση μιας άλλης, επειδή θεωρείται λιγότερο αρνητική, δυσοίωνη , επιθετική ή χυδαία από αυτήν που αντικαθιστά. Είναι ένα από τα είδη «διπλής γλώσσας». Η χρήση των ευφημισμών εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας στη χρήση της γλώσσας σε διάφορα περιβάλλοντα.

Κλασσικά παραδείγματα: καλλιτέχνις η καμπαρετζού, υπάλληλος γραφείου τελετών ο νεκροθάφτης, Εύξεινος Πόντος, ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος, Ειρηνικός ωκεανός, Πλούτωνας (από το πλούσιος) ο Άδης.
Επίσης, ονομάζουμε «παράπλευρες απώλειες» τον θάνατο των αμάχων, μοναχό τον καλόγηρο που γυρίζει στις πόλεις. Όπως επίσης λέμε «κατ’ ευφημισμόν ο Τύπος είναι ελεύθερος».
Γενιές και γενιές Ελλήνων είναι τέκνα αγίων μανάδων. Η αγιότητα της μητέρας ήταν ο ευφημισμός της ανοχής στην καταπίεση.
Σύγχρονοι ευφημισμοί:
Κατ’ ευφημισμόν η πόλη αστυνομεύεται.
Κατ’ εφημισμόν τηρούνται τα ωράρια κοινής ησυχίας.
Κατ’ ευφημισμόν τηρείται ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας.
Κατ’ ευφημισμόν λειτουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες.
Κατ’ ευφημισμόν η Παιδεία είναι δωρεάν.
Κατ’ ευφημισμόν είναι τυφλή η δικαιοσύνη.
Κατ’ ευφημισμόν έχουμε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Κατ’ ευφημισμόν η νοσοκομειακή περίθαλψη είναι δωρεάν.
Κατ' ευφημισμόν η φυλακή είναι σωφρονιστικό κατάστημα.
Κατ' ευφημισμόν τηρούνται ομοιόμορφα οι νόμοι.
Κατ' ευφημισμόν συνεισφέρουμε αναλογικά στους φόρους του κράτους.
Κατ’ ευφημισμόν λειτουργούμε ως πολίτες.

Κατ’ ευφημισμό χρησιμοποιούμε την έννοια «Πεζοδρόμιο» για το μικρό δρομάκι στα άκρα του δρόμου, συνήθως ελαφρώς υπερυψωμένο, όπου θα πρέπει να κυκλοφορούν με ασφάλεια οι πεζοί. Κατ’ ευφημισμόν, βεβαίως, διότι σπανιώς είναι ελεύθερα για τους πεζούς, αφού καταλαμβάνονται από τραπεζοκαθίσματα νομίμως νοικιασμένα από το Δήμο ή παράνομα κατειλημμένα. Πάρα πολύ σπάνια βρίσκεται κάποιος να βεβαιώσει την παράβαση και ως εκ τούτου οι καταλήψεις αυτές δημιουργούν καθεστώς δικαίου.

Κατ’ ευφημισμόν χρησιμοποιείται, ακόμα, και ο όρος «πεζόδρομος», στον οποίον τα λεξικά έχουν καταχωρήσει την έννοια του δρόμου μόνο για τους πεζούς. Ποιος όμως σήμερα μπορεί να απαγορέψει ην είσοδο και την κυκλοφορία παντός είδους τροχοφόρων στους κατ’ ευφημισμόν πεζόδρομους; Δικανική η ερώτηση. Πως το ’λεγε ο Οδυσσέας στον Πολύφημο: Ο Κανένας, εξ' ου και κατ' ευφημισμόν πεζόδρομοι.

Δεν υπάρχουν σχόλια: